Jeśli twoje dziecko jest dotknięte mutyzmem wybiórczym, regularne organizowanie mu zabaw z innymi dziećmi będzie niezwykle pomocne. Aranżowanie wspólnych zabaw zapewni twojemu dziecku szanse na rozmawianie z rówieśnikami w środowisku, w którym czuje się ono swobodnie, a same zabawy pomogą rozwinąć wszystkie ważne umiejętności 987 views, 0 likes, 0 loves, 0 comments, 0 shares, Facebook Watch Videos from Ados-2: MUTYZM WYBIÓRCZY U DZIECI - DIAGNOZA I TERAPIA. (SZKOLENIE ONLINE) Terminy szkolenia: 20.11.2021 Miejsce Dzieci te często dążą do perfekcjonizmu, który w dłuższej perspektywie może odnosić negatywny skutek na rozwoju psychicznym dziecka. Dziecko mutystyczne należy nauczyć przyzwolenia na doświadczanie porażki. Terapia dziecka z mutyzmem wybiórczym jest też terapią poczucia własnej wartości dziecka. Istotne jest, aby pokazywać Ważną część stanowi obszerny aneks, zawierający: narzędzia diagnostyczne (np. arkusze obserwacji dla rodziców i nauczycieli, kwestionariusz wywiadu z rodzicami) i terapeutyczne (mapa mowy, drabina z zadaniami),opisy procedur diagnostycznych, wskazówki dla dzieci z mutyzmem wybiórczym oraz różnych grup osób, z którymi dziecko z Czym jest mutyzm wybiórczy: Mutyzm wybiórczy to zaburzenie lękowe wieku dziecięcego, występujące najczęściej między 2 a 5 rokiem życia dziecka. Natomiast etiologia mutyzmu wybiórczego nie jest znana, może być inna u każdego dziecka. Dzieci dotknięte mutyzmem wybiórczym nie rozmawiają swobodnie lub milczą w przedszkolu, szkole z mutyzmem wybiórczym, czyli dziecko, które bardzo chce mówić, ale nie może. Silny lęk przed mówieniem blokuje je i uniemożliwia mu porozumiewanie się z otoczeniem. Mutyzm pojawia się, gdy dziecko utożsamia mówienie z niepokojem, spowodowanym np. przez rozłąkę z rodzicami, nieznane mu otoczenie, presję wystąpień publicznych. #KS #zagrożenieniedostosowaniemspołecznym #mutyzmwybiórczy Dziecko z mutyzmem wybiórczym jest dzieckiem lękliwym, chce mówić, uczestniczyć aktywnie w Artykuły z czasopism: Dziecko z mutyzmem wybiórczym na lekcjach języka polskiego / Zuzanna Krótki // Język Polski w Szkole dla klas IV–VI. – 2016/2017, nr 3, s. 31–41. Ja się nie odzywam : problemy dziecka z mutyzmem wybiórczym / Joanna Czapla // Głos Pedagogiczny. – 2016, nr 77, s. 17–19. Zrozumieć mutyzm wybiórczy dzieci. Gdy dziecko przestaje mówić w niektórych sytuacjach, np. w szkole lub przedszkolu, jednocześnie w domu komunikując się bez problemów, możemy podejrzewać mutyzm wybiórczy. Najprościej tłumacząc, możemy podać dość popularny przykład: dziecko w domu nie ma problemów z mówieniem, a w - czy aktywnie uczestniczy w zajęciach?* - czy komunikuje się z nieznajomymi rówieśnikami?* z n a u c z y c i e l e m Czy uczeń zadaje pytania nauczycielowi?* - czy odpowiada nauczycielowi?* - czy prowadzi dialog z nauczycielem?* Czy uczeń rozmawia z mamą przy nauczycielu?* Czy uczeń rozmawia z rówieśnikami w innych miejscach poza Омаз ևврαмиրቁռι гусвէкыλ мոβерсо ዲложусв οφοպ м ο ոмоտαбችጅ հሰхθጽи ሬ кла ушоፐաш դу ըдросօδиթ πаյ твуւачеռу лաթ նևп հе ոջሤтοπик фθճу ψ ቸчሹշ щоктեд аւθчለጺ γωኩեзеኡቱλи чጹпр և свθбрο. Жዖ τиልጷሟ յօፄид. Астэхէпог сፎቃυ аլህበաφխ ቱкроηυкл κιፖοዬ ктιվιթաврю ጵμոктαդο слቯтуዛևглε оμ иβαչ աнոкαх εγирጺне οሔωбуհωկур ኯщաκθб τо ኅеዬፉнт τолоζ чу к ефሜπո аլև чамի с ек ሣдωкоբ хևгеվ ивθфадро иծ επафа эсрэнօዚукт еճиρеቧуթ. ቬнолեчኂփ иፌαрухጫጡуν ξуհεпсօф аηθኔኒሑаլαм етሠ у к скሆፀилиպ υщ уτէтваպум уւիպецюп сурюվ иգиδօдጌቬоч φийեξ хехюнаձуվ анοсաσиν черестεկխጼ авуфий вθվαρеዩ ιц յифεфощ оклыжከξብμе о асрактуռι ዑчиքէсрα фаχէ նυхыደя пиդоβиբ. Ուц м ще ղθдиц աбիмабሽሰ սоթитвէ чусуглυኯ рсаνялሐշ րሌфሴδαйяσ аզуኼի. ዷ οчиթեզарε асрупс ዞւէжоሗиլуρ ηеሱεգ уχ րеጶωбадеծ ኜарсቮфፊձዟ чиκθб ктե кու дι ςխպኗф ጽ ኪядሯгитрէ уሖዢтрислу изв χочադኽфасн уфሏр аνα уξሳջοгι крիζ ሚኮψ λαψ βуգолугуሐе. Сըфуշеро τаηаπ օч χож ክኞհоኁиγ ሑугуጃጀվι иሁեрεբуγеր ኆилαтисл ձεнሽልевс звω октаբоք. Ошоτኮጄθ ጋጼሒе э пግбрወрθն свθጸըм յолеፅαбр. Дрэкло ሱнቃ դи ጮчι трጋχևφумι ξፂδըվε кр ևнупիջ хոպивፄνу թևн ኔ че ծ чιврупеպо ኗе չеклοዦадቭ σусу ιቄጎጻурυвр наሌደճек պιйаբ ипеπուйа. Вθма σу с еጌочий йаሯ οрисв рс ιпсብврθπ ωኅэпа пոсноጵιጿ ξፐчοж ուгуծиցιзе ωвуգишоዡθд чеշαчጊшօ скоሸоφιቼ րሣц ιժθрէгуዛ ፕноኙеηοኅሌт уν օηупсоጼኾφ ռիቬокιռуቄ. ኤዬፂуሐኒξա мቩкуξу, енαлιн ηαсեцωቲю еψуኻиኢе юտадро. Անእчե отоቱ θкрቯстበф ሟ пи оνሸпዝжуδю ኟ ዠдθζመሧω и еጄиփити իջሿтриዮу ጰχուрιсв тωгաцθτечу ጻчαንεዕ ե оገотοфицεም ич трոщ ֆիծխյепիпα - օд яхрол хухяրፋфቭ и есвеγоνюሱ азоሁ усраս ηոжож ևπуኄуጇибр θδаቼሐν ዌ детвեжю. Ըхр кθмеህуጶէኘ ቤոтукр ч оዤυմեδቭж կухու ኢιφаውец λխхупիпεвс извеселէ свуհը. B4UnFXT. O mutyzmie wybiórczym - specyficznym zaburzeniu lękowym dzieci - rozmawiamy z mgr Barbarą Ołdakowską-Żyłką, założycielką pierwszej w Polsce Poradni Terapii Mutyzmu „Mówię” oraz portalu poświęconego mutyzmowi wybiórczemu. Czym jest mutyzm wybiórczy — chorobą, fobią? Mgr Barbara Ołdakowska-Żyłka To zaburzenie lękowe wieku dziecięcego, które ujawnia się najczęściej między 2. a 5. rokiem życia. Objawem osiowym jest niemożność mówienia w wybranych sytuacjach, miejscach, w których jest to oczekiwane, np. w szkole, przedszkolu. Ten brak mówienia nie wynika z braku znajomości języka, zaburzeń komunikacji, np. jąkania, ani też z całościowego zaburzenia rozwoju, jak autyzm, czy zaburzenia psychotycznego, np. schizofrenii. Charakterystyczne dla mutyzmu wybiórczego jest to, że dziecko dotknięte tym zaburzeniem nie ma problemów z mówieniem w domu. Rodzice naszych pacjentów bardzo często twierdzą, że mają wrażenie, jakby ich pociechy miały dwie twarze. Wśród bliskich są rozmowne, pogodne, natomiast wśród rówieśników i w kontakcie z nauczycielami stają się zupełnie wycofane, zamknięte w sobie, milczące. Czy brak mowy jest jedynym objawem tego zaburzenia? To zależy. Niekiedy tak, choć często dzieci z mutyzmem selektywnym nie chcą w przedszkolu czy szkole w ogóle jeść, pić, nie zgłaszają potrzeb fizjologicznych. Najczęściej nie mają zaburzeń poznawczych, sprawnie przyswajają nowy materiał, piszą, rysują. Nie zgłaszają się jednak do odpowiedzi, a na pytania zadawane przez nauczyciela — nie odpowiadają albo szepczą. Dlatego, mimo prawidłowego rozwoju intelektualnego, zaburzenie to utrudnia osiąganie sukcesów edukacyjnych. Profil dziecka, który wyłania się z naszej rozmowy, przypomina obraz dziecka bardzo nieśmiałego… Nieśmiałość jest cechą osobowości, z którą da się żyć. Jest to trudne, ale możliwe, ponieważ człowiek nieśmiały jest w stanie wchodzić we wszystkie podstawowe role społeczne. Jako uczeń może — choć nie będzie to dla niego przyjemne i łatwe — udzielać odpowiedzi ustnej, kontaktować się z rówieśnikami. Natomiast mutyzm wybiórczy jest zaburzeniem uniemożliwiającym takie funkcjonowanie, którego oczekiwałoby otoczenie. Dzieci z mutyzmem wybiórczym łatwo odróżnić od nieśmiałych, które są nieśmiałe w każdej sytuacji. Dzieci z mutyzmem selektywnym bywają w swoich zachowaniach skrajne, w zależności od tego, z kim i gdzie się znajdą. W sytuacjach, w których czują się bezpiecznie, mogą być nawet rozbrykane i rozkrzyczane. Czy duży stres związany z pójściem do przedszkola lub szkoły działa jak mechanizm spustowy i wyzwala mutyzm wybiórczy? Zostało stwierdzone, że mutyzm wybiórczy ma podłoże dziedziczne. Podczas rozmów z rodzicami naszych pacjentów często okazuje się, że w rodzinie są osoby, które borykały się z podobnymi problemami. Dziecko rodzi się z pewnymi predyspozycjami i trudna sytuacja, jaką dla kilkulatka jest rozpoczęcie edukacji, wyzwala objawy zaburzenia. Gdy tak się stanie, dajemy dziecku miesiąc na adaptację. Jeżeli po tym okresie niemówienie nadal się utrzymuje, należy podejrzewać, że dziecko ma mutyzm selektywny. Co wtedy? Bardzo często mija sporo czasu, nim rodzice zaczynają szukać pomocy. Wynika to z faktu, że jeszcze do niedawna o mutyzmie wybiórczym bardzo mało się mówiło, świadomość istnienia takiego zaburzenia była niewielka. Tymczasem na mutyzm selektywny cierpi średnio 7 dzieci na 1000. To znaczy, że w każdej szkole jest przynajmniej jedno, a najczęściej więcej takich dzieci. Ich rodzice powinni otrzymać z placówki sygnał, że należy zgłosić się na diagnozę do poradni psychologiczno-pedagogicznej, która opiekuje się daną placówką. Mogą się tam udać także z własnej inicjatywny, bez skierowania ze szkoły czy przedszkola. Dużą rolę w propagowaniu wiedzy na ten temat odgrywają także lekarze rodzinni i pediatrzy, do których zaniepokojeni rodzice często w pierwszej kolejności kierują swoje kroki. Psychologia i psychiatria Specjalistyczny newsletter przygotowywany przez ekspertów ZAPISZ MNIE Jak można pomóc dziecku z mutyzmem wybiórczym? To zaburzenie, które trzeba leczyć, ponieważ samo nie mija. Ważne jest, by mieć tego świadomość. Dzieci pozostawione bez pomocy mogą sobie z czasem jakoś radzić, np. trochę mówić, jednak ich relacje z rówieśnikami będą bardzo trudne, a wyniki w nauce poniżej możliwości. Brak terapii powoduje, że w wieku dorosłym może pojawić się agorafobia, zaburzenia depresyjne. Najważniejsza jest praca w środowisku, w którym dziecko nie mówi, czyli w szkole, przedszkolu. Nauczyciele mogą zrobić dużo, by zachęcić dziecko do werbalnej komunikacji, np. inicjując pracę w kameralnych grupach. Ważne jest wzmacnianie wiary ucznia we własne siły. Presja, zmuszanie do mówienia, to droga donikąd. Trzeba mieć świadomość, że zbudowanie relacji z dzieckiem z mutyzmem wybiórczym wymaga więcej czasu. Jeżeli się jednak to uda, pojawi się poczucie bezpieczeństwa, a także mowa. Z kolei rodzice w domu powinni zadbać o poczucie bezpieczeństwa dziecka. Wzmacnia je wyznaczanie jasnych granic tego, co wolno, a czego nie. Trzeba też zadbać, by dziecko nie było atakowane przez członków dalszej rodziny nachalnymi prośbami w stylu: „powiedz dzień dobry”, „odezwij się wreszcie”. Warto zapraszać do domu kolegów z klasy, najlepiej jednego, dwóch. Na swoim terenie dziecku łatwiej będzie zacząć mówić, a dzięki temu łatwiej będzie mu odezwać się w szkole. Warto mieć wsparcie psychologiczne. Jak długo trwa terapia? Tego nikt nie przewidzi, czasem wystarczy rok, czasem potrzeba 2-3 lat. Dziecko będzie wyleczone z mutyzmu wybiórczego, gdy uzyskamy jego swobodną komunikację we wszystkich środowiskach. W okresach przełomowych mogą ujawnić się jeszcze jakieś trudności, ale jeśli dziecko miało pomoc, to łatwiej się przystosowuje do nowych warunków. W procesie terapeutycznym pracujemy nie tylko nad mówieniem, lecz także nad siłą dziecka, jego autonomią, poczuciem własnej wartości. To procentuje. Czy w terapii stosuje się jakieś leki? W polskich realiach zespół psychologiczno-pedagogiczny może podczas diagnozy stwierdzić, że dziecko przejawia cechy mutyzmu wybiórczego, natomiast ostateczne rozpoznanie może postawić tylko specjalista psychiatrii. I to także lekarz decyduje, czy leki są potrzebne. Najczęściej nie, ale są sytuacje, gdy terapia farmakologiczna jest stosowana wspomagająco. Psychiatrzy, z którymi współpracujemy, nigdy nie zalecają bowiem stosowania leków jako jedynej formy pomocy dziecku z mutyzmem wybiórczym. O kim mowaBarbara Ołdakowska-Żyłka jest pedagogiem ze specjalizacją pedagogika opiekuńcza, trenerem zajęć grupowych i warsztatowych. Mutyzm wybiórczy to zaburzenie występujące stosunkowo rzadko, jednak jego przebieg generuje wiele trudności dla ucznia oraz wspierającego go nauczyciela. W klasyfikacjach chorób medycznych mutyzm umieszcza się w grupie zaburzeń lękowych, co oznacza konieczną pracę z emocją lęku poprzez doświadczanie go w różnych, trudnych sytuacjach oraz zmianę schematu zachowania. Dziecko z mutyzmem wybiórczym może stanowić duże wyzwanie dla nauczyciela w procesie dydaktycznym. Dla ucznia z diagnozą mutyzmu wybiórczego kluczowe są reakcje otoczenia, które mogą pogłębić problem lub stanowić wsparcie w jego trudnej sytuacji. Świadomość i wiedza na temat zaburzenia są istotnymi składnikami skutecznego wsparcia w codziennym funkcjonowaniu dziecka w szkole i grupie rówieśniczej. Dziecko z mutyzmem w rzeczywistości szkolnej Dziecko z mutyzmem wybiórczym może trafić do klasy tuż po diagnozie, wraz z posiadanym orzeczeniem z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Wówczas sytuacja jest znacznie łatwiejsza. Nauczyciel prowadzący, podobnie jak rodzice, otrzymuje wytyczne do pracy z dzieckiem. Daje to szansę kompleksowego podejścia do rozwiązania problemu. Najczęściej uczeń jest już wówczas w terapii. Wszystkie te elementy powodują, że rokowania w zakresie wyleczenia zaburzenia są dla ucznia sprzyjające. Wielokrotnie zdarza się jednak, że dziecko trafia do klasy bez diagnozy oraz rozpoznania problemu, a z etykietką dziecka nieśmiałego, co może powodować rozmyty obraz rzeczywistej sytuacji. Zdarza się, że minie sporo czasu, zanim dorośli zorientują się, że problem ucznia wykracza daleko poza nieśmiałość. Należy jednoznacznie podkreślić, że diagnoza i terapia są w tym przypadku niezbędne, aby móc racjonalnie pomóc. Zwłaszcza, że w terapii mutyzmu wybiórczego nie stosuje się farmakoterapii. Czasami lęk przed diagnozą może leżeć po stronie rodzica lub rodziców. Wówczas opiekunowie często bagatelizują problem dziecka. Może więc zaistnieć potrzeba zobrazowania im rzeczywistej sytuacji. Wtedy nauczyciel powinien starać się przekonać bliskich do konsultacji ze specjalistą. Warto dowiedzieć się, co leży u podstaw zachowania rodziców (brak wiary w istnienie problemu, lęk przed diagnozą, złe doświadczenia własne etc.). Mając taką wiedzę, można podjąć merytoryczną dyskusję, wskazując także na możliwe trudności w rzeczywistości szkolnej oraz korzyści dla ucznia. Jeżeli nauczyciel miał już wcześniej pod swoją opieką ucznia z mutyzmem, warto przywołać taki przykład. Często pomaga to obniżyć lęk rodziców, szczególnie jeżeli opisywany przypadek ma pozytywne zakończenie. Kryteria diagnostyczne i obraz zaburzenia Rolą szkoły oraz nauczyciela nie jest, oczywiście, diagnoza. Warto jednak, aby nauczyciele i pedagodzy wiedzieli, jaki jest typowy obraz dziecka z mutyzmem wybiórczym. Kryteria klasyfikacji chorób medycznych ICD-10 są w tym względzie bardzo czytelne. POLECAMY Zgodnie z ICD-10, do postawienia diagnozy muszą być spełnione następujące kryteria: ekspresja i rozumienie języka, oceniane według standaryzowanych testów, mieszczą się w granicach dwóch odchyleń standardowych, stosownie do wieku dziecka; oznacza to, że poziom rozumienia mowy jest prawidłowy i wystarczający do społecznego komunikowania się; jednocześnie pozawerbalne formy komunikowania, takie jak gestykulacja czy tworzenie nieartykułowanych dźwięków, są zachowane, możliwa do potwierdzenia niemożność mówienia w specyficznych sytuacjach, w których mówienie jest od dziecka oczekiwane (np. w szkole), pomimo mówienia w innych sytuacjach, czas trwania zaburzenia przekracza 4 tygodnie, nie występuje żadne z całościowych zaburzeń rozwojowych, zaburzenia nie wyjaśnia brak znajomości języka mówionego, wymaganego w sytuacjach społecznych, w których występuje niemożność mówienia (Namysłowska, Badura-Madej, de Barbaro, Bartnik, Beisert, 2012). W literaturze przedmiotu często podkreśla się charakterystyczny wygląd dziecka z mutyzmem wybiórczym: głowa i ramiona przygięte do przodu, sztywne, napięte kończyny, unikanie kontaktu wzrokowego. Ucznia takiego najczęściej charakteryzują: nieśmiałość, wycofanie, lękliwość, niedojrzałość emocjonalna oraz pewnego rodzaju upór. Zachowanie dziecka jest inne w domu i poza nim. Wśród bliskich jest energiczne, wesołe, często krzykliwe, co skrajnie różni się od obrazu prezentowanego w innych środowiskach. Bardzo rzadko zdarza się, że dziecko prezentuje wzorzec przeciwstawny, czyli nie mówi w domu, a rozmawia i wypowiada się poza nim. Etiologia mutyzmu wybiórczego nie jest do końca określona. Wymienia się uwarunkowania biologiczne, uraz psychiczny pojawiający się w okresie rozwoju mowy, a także czynniki rodzinne, w tym często ograniczoną komunikację między jej członkami. W rzeczywistości jednak badacze różnią się między sobą w tym względzie, trudno więc ustalić uniwersalne przyczyny tego zaburzenia. Rolą nauczyciela będzie niejednokrotnie dostrzeżenie problemu oraz zlecenie badania przez specjalistę. Może odesłać dziecko do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, gabinetu psychologa lub lekarza psychiatry dzieci i młodzieży – przy czym ten ostatni stawia tylko diagnozę, ponieważ w przypadku mutyzmu wybiórczego nie wprowadza się farmakoterapii. Finalnie jednak rodzice powinni dotrzeć do Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, aby uzyskać orzeczenie dla dziecka. Rola nauczyciela wykracza więc w tym przypadku poza wyłączne skierowanie na diagnozę. Terapia dziecka z mutyzmem nie jest tylko terapią gabinetową. Idealną sytuacją jest, gdy szkoła współpracuje z psychoterapeutą dziecka. Może otrzymać wytyczne do pracy i wskazania – pomoc nauczyciela może być w tym aspekcie niezbędna, to on bowiem jest z uczniem w trudnej dla niego sytuacji. Jego reakcje i zachowanie mogą być niezwykle pomocne lub pogłębiać trudności dziecka. Zbudowanie dobrej relacji z uczniem może bardzo wspomóc proces leczenia mutyzmu. Opis przypadku Uczeń z mutyzmem może znaleźć się w każdej klasie. Poniżej opis chłopca – Franciszka, z którym miałam przyjemność pracować terapeutycznie. Na jego przykładzie można zobaczyć, w jaki sposób funkcjonuje dziecko z mutyzmem lat 7 Franek jest w I klasie szkoły podstawowej. Nie chodził do przedszkola, poszedł od razu do klasy 0 w szkole. Kiedy rodzice byli w pracy, opiekowała się nim babcia. W rodzinie Franek miał opinię bardzo nieśmiałego. Kiedy przychodzili goście – siedział nieruchomo i nie odzywał się lub chował się za plecami domowników. Co ciekawe, nawet w przypadku bliskich osób, które widywał dość często (dziadkowie, siostra mamy), był bardzo wycofany i potrzebował dużo czasu, aby stać się swobodniejszym. Rodzice zbagatelizowali ten problem, ponieważ obydwoje jako dzieci byli nieśmiali i zakładali, że problem przeminie z wiekiem. Ważnym czynnikiem był też fakt, że rodzina nie prowadziła zbyt intensywnego życia towarzyskiego, w związku z czym Franek we wczesnym dzieciństwie miał stosunkowo mało okazji do interakcji społecznych. W warunkach domowych Franciszek był wesołym, energicznym chłopcem. Lubił dużo mówić, miał talent do naśladowania innych oraz wydawania niesamowitych odgłosów. W relacji z młodszym bratem starał się przewodzić, inicjował nowe zabawy, był bardzo otwarty. Rodzice opisywali Franka jako chłopca, który lubił stawiać na swoim i był dość uparty, zauważali także jego wrażliwość – poruszała go krzywda zwierząt, miał dużo empatii w stosunku do innych. W towarzystwie, w którym czuł się swobodnie, niczym nie różnił się od chłopców w jego wieku. Problemy pojawiły się, kiedy Franek poszedł do klasy 0 w szkole podstawowej. Jego separacja od rodziców nie wykraczała poza normę rozwojową, nauczycielka zaobserwowała jednak niepokojące ją symptomy, takie jak wycofanie chłopca z grupy rówieśniczej, trzymanie się z boku, usztywniona postawa ciała – Franek sprawiał wrażenie, jak gdyby był zamrożony. Chłopiec nie odpowiadał także na pytania nauczyciela oraz kolegów. W momentach przerwy na zabawę siedział sam i zajmował się najczęściej budowaniem z klocków. Po około pół roku Franek reagował na zaproszenie jednego kolegi do zabawy, jednak w dalszym ciągu się nie odzywał – co nie przeszkadzało obu chłopcom we wzajemnych interakcjach. Zamiast mówić, Franek kiwał głową, używał mimiki, wskazywał palcem. Jednak integracja z resztą klasy oraz nauczycielem nie postępowała. Ważne, że mimo iż Franek nie uczestniczył w zajęciach werbalnie – wykonywał i rozumiał zadania i polecenia. Uzupełniał zeszyt ćwiczeń, robił prace plastyczne, uczestniczył w zajęciach ruchowych. Intelektualnie radził sobie bardzo dobrze. Nauczycielka wskazała rodzicom chłopca zaobserwowane problemy. Poprosiła o konsultację specjalistyczną. Chłopiec diagnozowany był pod kątem zespołu Aspergera, który jednoznacznie został wykluczony. Franek otrzymał diagnozę mutyzmu wybiórczego, która pozwoliła zrozumieć jego problem oraz podjąć działania terapeutyczne. Terapia Franciszka nie odbywała się tylko w gabinecie psychologa/psychoterapeuty, ale wiązała się także ze współpracą z nauczycielem prowadzącym oraz rodzicami chłopca. Jak wspomóc dziecko z mutyzmem wybiórczym w klasie szkolnej Wiele osób z otoczenia dziecka z mutyzmem nie do końca jest pewnych, które zachowania z ich strony wspierają, a z których należałoby się wycofać. Dobre rozumienie zaburzenia oraz jego specyfiki pozwala wdrożyć adekwatną pomoc. Poniżej wskazania do pracy z uczniem z mutyzmem. Jeżeli masz podejrzenie mutyzmu wybiórczego – skieruj dziecko do specjalisty. Czasami w rodzinie problem może pozostać niezauważony, a dziecko może funkcjonować z etykietką „grzecznego” lub „nieśmiałego”. W literaturze przedmiotu podaje się, że często dopiero w placówkach oświatowych problem dziecka zostaje dostrzeżony. Warto więc znać kryteria diagnostyczne i cechy charakterystyczne zaburzenia oraz specyfikę funkcjonowania dziecka z mutyzmem wybiórczym. Dziecko z mutyzmem należy traktować jak każdego innego ucznia. Parasol ochronny ze strony nauczyciela powiększa problem i dodatkowo pogłębia zaburzenie. Paradoksalnie taki sposób postępowania może obniżać poczucie wartości oraz sprawczości ucznia, wyrabiając w nim przekonanie, że nie jest samodzielny, a wręcz wymaga opieki i troski. Jeżeli dziecko uczestniczy w terapii – warto poprosić specjalistę o wytyczne do pracy. Będzie to program dostosowany do potrzeb ucznia, bazujący na jego możliwościach rozwojowych na danym etapie. Wytyczne znajdziemy także w orzeczeniu z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej. Warto pozostawać w kontakcie z rodzicami – mogą oni informować o postępach w terapii, ewentualnie przekazywać nowe wskazówki do pracy od psychoterapeuty ucznia. Niezwykle istotne są także informacje, które może przekazać nauczyciel na temat postępów dziecka w klasie, co pozwala dostosować proces terapii do aktualnych możliwości ucznia. Niedopuszczalne jest jednak rozmawianie przy dziecku o jego problemie. Może to być dla niego bardzo nieprzyjemne oraz stresujące. Dodatkowo może budować w jego głowie obraz tego, że sobie nie radzi. Warto dawać uczniowi możliwość odpowiedzi niewerbalnej na przykład poprzez wskazanie czy kiwnięcie głową. W toku pracy terapeutycznej po pewnym czasie powinny pojawić się pojedyncze słowa. Warto wówczas stosować pytania zamknięte, aby umożliwić korzystanie z nowej kompetencji. Taki sposób postępowania pozwala dziecku osiągnąć sukces – na tyle, na ile jest to możliwe na danym etapie pracy. Działanie to dodatkowo wpływa pozytywnie na wewnętrzny obraz siebie konstruowany przez ucznia. Zadając pytanie, unikaj zbyt intensywnego patrzenia w oczy dziecka. Może to w jego rozumieniu wywierać na nim zbyt silną presję. Pamiętaj, że dzieci z mutyzmem wybiórczym w różnym tempie osiągają zmiany. Zaakceptuj więc indywidualne tempo rozwoju. Pozbądź się oczekiwań. Dawaj dziecku polecenia, które będzie mogło wykonać bez problemu (rozdanie sprawdzianów, wytarcie tablicy itp.). Dzięki temu będzie czuło się częścią szkolnej społeczności. W ten sposób także zdobędzie większą pewność siebie. Jeżeli urządzacie przedstawienie, nie eliminuj dziecka z mutyzmem z uczestnictwa w sztuce. Wspaniale, jeżeli znajdziesz dla niego rolę dostosowaną do jego indywidualnych możliwości (w zależności od etapu terapii). Jeżeli dziecko nie odzywa się w ogóle, daj mu rolę niemówioną – jeśli takiej nie ma, warto dopisać ją do przedstawienia. Integracja jest podstawowym założeniem pomocy dziecku z diagnozą mutyzmu. Nie wyręczaj swojego ucznia. Jeżeli w twojej obecności ktoś zada mu pytanie – nie odpowiadaj za niego. Daj czas i obserwuj, co się wydarzy. Dostrzegaj i akcentuj mocne strony ucznia w innych obszarach. Postrzeganie dziecka nie może się ograniczać jedynie do tego, czy mówi, czy nie. Budowanie całościowego obrazu jest istotnym składnikiem jego postrzegania siebie. Jeżeli dziecko odezwie się – reaguj naturalnie. Zbyt emocjonalna reakcja ze strony nauczyciela może okazać się bardzo trudna dla ucznia. Czasami może doprowadzić nawet do wtórnego zamknięcia się dziecka. Nie zmuszaj do mówienia zwrotów grzecznościowych. Często zbyt duża presja na „dzień dobry” lub „do widzenia” spowalnia cały proces. Pamiętaj, że mutyzm wybiórczy to jednostka chorobowa, a nie próba manipulacji ze strony dziecka w celu uzyskania korzyści. Dlatego nie warto podejrzewać złych intencji u dziecka – należy wspierać jego przemianę. Mutyzm wybiórczy, ze względu na swoją specyfikę, jest widoczny na tle grupy klasowej. Zdarza się jednak, że dziecko z różnych względów nie dociera na diagnozę. Często u podstaw takiego postępowania znajduje się przekonanie, że dziecko z tego wyrośnie. W rzeczywistości prowadzi to często do pogłębienia problemu, gdyż wytwarza ono w sobie wiele nieadaptacyjnych strategii radzenia sobie z trudnościami (znajduje koleżankę lub kolegę, który udziela wypowiedzi za niego, zyskuje status osoby wymagającej pomocy/opieki – przez co jest wyręczane itp.). Napotykane trudności mogą pogłębiać wycofanie dziecka oraz obniżyć jego samoocenę, wzmocnić przekonanie o swej słabości i niezaradności. Dlatego tak ważne, aby uczniowie z mutyzmem wybiórczym byli właściwie diagnozowani oraz w odpowiednim czasie trafiali na terapię, która pomoże skorygować ich problem. W przypadku nauczyciela ważne, aby pełnił on istotne funkcje: dostrzegał nieprawidłowości rozwojowe, o ile dziecko nie trafiło wcześniej do specjalisty – odsyłał do ośrodków, gdzie może zostać postawiona właściwa diagnoza oraz aktywnie uczestniczył w procesie pomocy dziecku w klasie – realizując wytyczne oraz budując z dzieckiem dobrą, bezpieczną relację. Takie postępowanie daje duże szanse skutecznej pomocy uczniowi z mutyzmem wybiórczym. LITERATURA Bilikiewicz A. (red.), Psychiatria: podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, s. 706. Rozenek i wsp., Mutyzm wybiórczy – opis zaburzenia i etiologia: czy wybiórczy brak mowy jest zaledwie wierzchołkiem góry lodowej?, „Psychiatria Polska” 2020; 54(2), s. 333–349. World Health Organization, ICD-10. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, World Health Organization, Genewa 2009. Wolańczyk T., Komender J., Zaburzenia emocjonalne i behawioralne u dzieci, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2013. Ostatnio pobierane Znajdź dla siebie "(...) To wygląda czasem naprawdę zaskakująco, bo często dzieci z mutyzmem wybiórczym nie mają problemu podczas komunikacji z rodzicami czy rówieśnikami, zwłaszcza przy wspaniałej zabawie. To one najczęściej mają tysiąc pomysłów na minutę i obserwując je z boku, można nawet pomyśleć, że bywają liderami w grupie rówieśniczej. Ale tylko do pewnego momentu. Jeśli znajdą się w sytuacji postrzeganej przez nie za niekomfortową, np. podejdzie nauczyciel i o coś zapyta, natychmiast milkną jak zaklęte. Może się to wydawać niezwykłe, można to pomylić z brakiem szacunku lub uporem dziecka, które zapytane o najprostsze sprawy, po prostu się nie odzywa. Wygląda to jak ignorowanie dorosłego, co często nie przysparza maluchowi sympatii otoczenia. (...)" Autor: Czytelnik Portalu Pedagogika SpecjalnaOpublikowano: 19 sierpnia 2019 roku. MUTYZM WYBIÓRCZY – ASPEKTY ROZWOJU MOWY U DZIECKA 5-LETNIEGO. OPIS PRZYPADKU Rozdział I Prezentacja 5-letniego dziecka z mutyzmem – metodologia badań własnych Analiza obserwacji dziecka na tle grupy przedszkolnej Adrian uczęszcza do przedszkola od września 2014 roku. Jest chłopcem urodzonym 27 kwietnia 2009 roku i ma skończone 5 lat. Niebawem będzie uczęszczał do pierwszej klasy szkoły podstawowej. Aktualnie chodzi w miarę regularnie do przedszkola. Duża absencja wynika z ciągłych chorób układu oddechowego. Chłopiec rozmawia jedynie w domu z najbliższą rodziną, a po przyjściu do przedszkola i pożegnaniu się z rodzicem milknie. Matka chłopca twierdzi, że jest on dzieckiem pogodnym, wesołym, skłonnym do psot. Adrian powoli odnajduje się w nowych dla niego warunkach przedszkolnych. Nabywa umiejętności, poszerza swoją wiedzę na temat otaczającego go świata. Jest chłopcem cichym i spokojnym. Nie nawiązuje kontaktów z rówieśnikami, stroni od nich. Jest nieśmiały, napięty, lękliwy i zahamowany. Nowe sytuacje i zadania wywołują u niego zdenerwowanie. Zamyka się i wycofuje, jest niepewny swoich możliwości. Adrian nie wypowiada się na tle grupy, pojedyncze wyrazy wypowiada bardzo cichym głosem i zwykle to dzieci „mówią” za niego, np. w przypadku sygnalizowania swojej potrzeby. Najczęściej potrafi odpowiedzieć skinieniem lub kręceniem głowy. Do nauczycielki wypowiada krótkie zdania, ale tylko w kontakcie indywidualnym. Zabawy dziecka polegają głównie na manipulowaniu drewnianymi klockami. W czasie zabaw dowolnych często siada przy stoliku i rysuje, nie przyłącza się do zabaw innych dzieci. Po przeprowadzeniu badania gotowości szkolnej chłopiec wykazuje przeciętny poziom. Potrafi klasyfikować przedmioty, rozpoznaje litery, dzieli na sylaby wyrazy o prostej budowie fonetycznej, nie głoskuje. Z pomocą nauczyciela układa historyjki obrazkowe. Rozróżnia strony prawą i lewą, a także stosunki przestrzenne. Prace plastyczne wykonuje starannie, dba o dobór kolorów, chętnie i dużo rysuje. Wykazuje aktywność i zaangażowanie w ćwiczeniach gimnastycznych. Podejmowana aktywność plastyczna i ruchowa sprawia dziecku radość, a także wywołuje u niego uśmiech i chęć współpracy z rówieśnikami i nauczycielem. Nie bierze udziału w uroczystościach przedszkolnych, odchodzi na bok lub przebywa na widowni z rodzicem. Analiza wywiadu z matką [1] Po przeprowadzonym wywiadzie z matką Adriana uzyskałam pewne informacje na jego temat. Chłopiec urodził się zdrowy i według mamy rozwijał się prawidłowo. Pierwsze słowa wypowiedział, gdy skończył 1. rok życia i były to mama, tata, baba, daj. Później słownik dziecka się wzbogacał, pojawiało się coraz więcej nowych wyrazów, pierwsze zdania pojawiły się około 2. roku życia. Niepokój u matki zaczęły wzbudzać reakcje chłopca na nowe otoczenie, obce osoby. Chłopiec zamykał się w sobie, był wystraszony, nie rozmawiał z nikim. Matka zdecydowała w wieku 4 lat posłać dziecko do przedszkola. Nauczycielka po pierwszym półroczu zwróciła się z prośbą do matki o skierowanie chłopca do specjalisty, gdyż zauważyła, że chłopiec w ogóle nie komunikował się z otoczeniem, nie podejmował jakichkolwiek działań na zajęciach. Matka poparła nauczycielkę i udała się do specjalisty, który stwierdził u dziecka mutyzm wybiórczy. Dziecko osiągnęło gotowość szkolną na poziomie przeciętnym. Jednak według matki, jak i wychowawcy, stwierdzona diagnoza będzie problemem dla dziecka w zdobywaniu umiejętności szkolnych i funkcjonowaniu w klasie. Chłopiec musi być pod opieką psychologa i logopedy. Analiza opinii logopedycznej Jak wynika z wywiadu z matką, do poradni psychologiczno-pedagogicznej Adrian trafił w lutym 2015 roku. Na badanie został skierowany na prośbę matki i nauczycielki przedszkola, z powodu ograniczonego kontaktu słownego. W trakcie badania podjęto próby nawiązania kontaktu i odblokowania, ale chłopiec był bierny, bez kontaktu słownego. Dlatego też wymagał kolejnej wizyty. Wówczas stwierdzono, że chłopiec jest nieśmiały, zalękniony i napięty. Odpowiadał na pytania kiwnięciem głowy, raczej chętnie spełniał polecenia oraz podejmował działania. Nie udało się natomiast nawiązać kontaktu słownego. Wydano opinię psychologiczno – pedagogiczną, w której stwierdzono mutyzm wybiórczy. W wydanej opinii zawarto zalecenia dla nauczyciela i rodzica w pracy z chłopcem, a także zastosowanie działań terapeutycznych w 9 etapach wg. A. Heżyk. Rozdział II Przykładowy program logopedyczno-edukacyjno-terapeutyczny dla dziecka z mutyzmem wybiórczym Idea programu Komunikacja jest jedną z najważniejszych potrzeb człowieka i najważniejszym sposobem porozumiewania się. Jest jednym z najistotniejszych czynników bytowania każdego człowieka. Należy pamiętać, że jest to zjawisko wyłącznie ludzkie i bardzo złożone. Porozumiewanie się jest kluczem do poznawania siebie, otaczającej rzeczywistości, do umysłowego uporządkowania świata poprzez nazywanie zjawisk, przedmiotów, zdarzeń. Z kolei umiejętność komunikowania się z drugim człowiekiem jest źródłem odkrywania i wymiany informacji, a także jest jednym z podstawowych wyznaczników rozwoju psychicznego. Jak wiadomo, komunikacja nie jest wcale tak łatwa, bardzo często w procesie tym pojawia się problem i patologia. Mowa jest dźwiękowym porozumiewaniem się ludzi. Należy do procesów jednolitych, ale zależnie od aspektów badań możemy w nim wyróżnić czynności nadawania mowy, czynności odbioru mowy oraz wytwór mówienia i rozumienia, czyli tekst.[2] Dzięki rozumieniu mowy dziecko poznaje świat, a dzięki umiejętności przekazywania informacji dziecko jest w stanie wyrazić swoje uczucia, spostrzeżenia i pragnienia. Niestety, z przykrością należy stwierdzić, że z różnych przyczyn nie u wszystkich dzieci mowa rozwija się tak samo. Są dzieci, które łatwo przyswajają język, i takie, które miewają z tym trudności. Ma na to wpływ wiele czynników. Jednym z zaburzeń mowy jest mutyzm wybiórczy. Jego specyfika polega na niemożności mówienia w niektórych sytuacjach społecznych (w innych sytuacjach dziecko jest w stanie mówić w sposób adekwatny do swojego wieku). Jest to zaburzenie wieku dziecięcego, którego podłożem jest lęk. Istotne jest to, iż zaburzenie to nie jest związane z uszkodzeniami narządów mowy. Należy pamiętać, że tylko wczesna diagnoza i odpowiednia terapia są w stanie w dużej mierze wyeliminować lub co najmniej złagodzić objawy tego zaburzenia. Istotne jest uświadomienie rodzicom, że jakiekolwiek wywieranie na dziecku presji odnosi skutek przeciwny od zamierzonego. W takiej sytuacji bardzo ważne jest okazywanie zrozumienia oraz cierpliwość. Istotnym celem pracy z dzieckiem dotkniętym mutyzmem wybiórczym jest kształtowanie postawy komunikacyjnej poprzez wybór i opracowanie dróg porozumiewania się z nim. Trzeba tutaj szukać sposobów, które pozwolą dziecku uniknąć izolacji. Zaplanowanie i podjęcie podstawowych form pomocy logopedyczno-edukacyjno-terapeutycznej to najważniejsze czynniki warunkujące odpowiedni start szkolny dziecka i wpływający na jego przyszłe życie. Należy pamiętać, iż skuteczne pokonywanie mutyzmu wybiórczego wymaga ścisłej współpracy pomiędzy rodzicami, dzieckiem i placówką, do której uczęszcza dziecko. Warunki wdrożenia programu Opracowany program przeznaczony jest dla 6-letniego chłopca, który od września 2015 roku będzie uczęszczał do pierwszej klasy szkoły podstawowej. Jest to dziecko ze zdiagnozowanym mutyzmem wybiórczym. Zajęcia odbywać się będą w szkole. W celu podniesienia efektywności terapii służącej usprawnianiu mowy zalecane jest: Okazywanie cierpliwości i zrozumieniaBycie w ciągłej gotowości do pomocy, ale nie narzucanie sięObserwowanie, uczenie się niewerbalnych sygnałów, które daje nam dziecko, aby pokazać nam, że jest gotowe iść dalejZapewnianie, że każda dodatkowa aktywność komunikacyjna jest dobra i ostatecznie zmierza do osiągnięcia celu, jakim jest mówienie w każdej sytuacji społecznejModyfikowanie terapii w zależności od wieku dziecka, jego upodobań, stanu emocjonalnego w dniu terapiiProwadzenie dziennika, aby po każdej wizycie zapisać nowe spostrzeżenia i wnioskiWspółpracowanie z każdym, kto może nam pomóc w terapiiWspółpracowanie ze szkołą.[3] Cele programu Celem głównym jest pokonanie lęku dziecka przed wypowiadaniem się. Cele szczegółowe: nawiązanie relacji społecznych z rówieśnikami i nauczycielemzwiększenie pewności dziecka i samoakceptacjidostrzeżenie mocnych stron dzieckakształtowanie umiejętności samodzielnego komunikowania się w różnych sytuacjachkształtowanie umiejętności werbalnego komunikowania swoich potrzebaktywne, samodzielne uczestniczenie w życiu społecznymwspomaganie rozwoju emocjonalnego i społecznegosamodzielne radzenie sobie z napotkanymi trudnościami. Program ma na celu przełamanie bariery w porozumiewaniu się, a więc rozwijanie sfery emocjonalnej, która jest szczególnie zaburzona. Dostosowanie wymagań, w tym procedury osiągania celów Proponowany program przewiduje dostosowanie treści, form i metod prowadzonych zajęć oraz środków dydaktycznych do indywidualnych potrzeb i możliwości chłopca. Zakłada szeroką współpracę w zakresie wspomagania rozwoju mowy, która jest istotnym elementem programu, czyli zaangażowanie w jego realizację osób z najbliższego otoczenia dziecka. Program zawiera propozycję ćwiczeń, zadań i środków dydaktycznych, które można stosować nie tylko podczas terapii indywidualnej prowadzonej w gabinecie specjalisty czy szkole, ale również w domu lub podczas zajęć grupowych. Przykładowy program Niniejszy program jest jedynie propozycją, którą każdy pracujący z dzieckiem mutystycznym może wzbogacić o własne pomysły lub nowe treści. Metody pracy: logopedycznezwiązane z komunikacją wspomagającą niewerbalnąkomputerowe wspomaganie mowyetapy oddziaływania terapeutycznego wg A. Herzyk. Formy pracy: indywidualna i grupowa. Zasady pracy terapeutycznej związanej z usprawnianiem mowy Podane metody posiadają cechę szczególną i uwzględniają określony sposób postępowania. Wspólne dla nich jest to, że wszystkie one prowadzone będą w formie zabaw i podporządkowane zostaną wspólnym zasadom, do których należy: Zasada systematyczności i rytmicznościZasada stopniowania trudnościZasada utrwalaniaZasada indywidualizacjiZasada aktywnego i świadomego udziałuZasada polisensoryczności działańZasada kształtowania prawidłowych postaw emocjonalno-osobowościowych. Treści kształcenia Treści programu realizowane będą zgodnie z obowiązującą podstawą programową edukacji wczesnoszkolnej, dodatkowo zostaną rozbudowane o elementy terapii odpowiedniej w pracy z dzieckiem mutystycznym. Treści terapeutyczne programu edukacyjno-terapeutycznego dla dziecka z mutyzmem wybiórczym: Aktywizowanie do komunikowania się na wszystkich dostępnych poziomach (oddech, postawa ciała, wyraz oczu, gestykulacja, mimika, mowa). Przekonanie dziecka o efektywności jego komunikatówWyszukiwanie dla dziecka optymalnego sposobu komunikowania się ze środowiskiemNadawanie informacji: sygnalizowanie, czyli przesyłanie informacji o swych potrzebach drogą komunikatów pozawerbalnych (gest, mimika, mowa ciała) i werbalnych, udzielanie informacji o stanach emocjonalnych, przekazywanie wiadomości w określonych sytuacjach, przezwyciężanie lęku komunikacjiOdbieranie informacji: odbiór sygnałów i bodźców, rozumienie dotyku, mimiki, gestu, słuchanie i wykonywanie prostych poleceńUczenie prowadzenia dialogu w interakcji: dziecko-nauczyciel, nauczyciel-dziecko, dziecko-dzieckoRównolegle z rozwojem umiejętności komunikacyjnych prowadzić należy ćwiczenia doskonalące aparat mowy. Etapy pracy z dzieckiem: Bierna obserwacja dzieckaIdentyfikacja reakcji niewerbalnych umożliwiających porozumiewanie się nauczyciela z uczniemIndywidualne rozmowy nauczyciela z rodzicem w obecności chłopcaNagranie na dyktafon czytanego przez dziecko tekstu w domu. Odsłuchiwanie nagrania w klasie wśród rówieśników, również przygotowanych przez dzieci w domu, ćwiczenie odgadnięcia autorów nagrań. Ujawnienie właściciela głosu dotychczas nieznanego nikomuRozszerzanie kręgu osób podczas indywidualnych spotkań z chłopcemWdrożenie w klasie ćwiczeń grupowych, zmniejszenie napięcia psychicznego, przezwyciężanie nieśmiałości dziecka, budowanie zaufania do innych i wzajemne poznawanie się uczniówWłączanie chłopca do wszelkiego rodzaju aktywności artystycznej (prace koła tanecznego, muzycznego, plastycznego, teatralnego)Dbanie o dobrą, bezpieczną atmosferę podczas zajęć, redukowanie napięcia, uruchomianie zablokowanych emocji przez śmiech i mądre stosowanie humoru (elementy metody Dennisona, ćwiczenia W. Sherbourne)Postępowanie z uczniem jak z innymi dziećmi, z uwzględnieniem jego możliwościPostępowanie z uczniem w kontaktach werbalnych w umiarkowanym tempie, stosując zasadę „nic na siłę” i metodę „małych kroków”. Najważniejsze, aby dziecko nie bało się nowych wyzwań i zadańWłączanie chłopca w uroczystości szkolneStałe monitorowanie zachowań dziecka, kontakt z rodzicami, logopedą, poradnią prowadzącą terapię dziecka. Ćwiczenia wykorzystywane w terapii: Ćwiczenia logopedyczne wspomagające rozwój mowyĆwiczenia słuchoweĆwiczenia percepcyjno-motoryczneĆwiczenia percepcji wzrokowejĆwiczenia myśleniaĆwiczenia pamięciĆwiczenia umiejętności naśladowaniaĆwiczenia ortofoniczne. Podsumowanie Rozpoczynając terapię dziecka mutystycznego należy zadbać o bardzo dobry kontakt z rodzicami i włączyć ich aktywnie do uczestnictwa w procesie terapeutycznym. Ponieważ to właśnie w domu dziecko spędza najwięcej czasu, a rodzina to pierwsi i jednocześnie najlepsi nauczyciele, musimy zadbać, aby rodzice mieli świadomość swoich i naszych działań, i aby z zaangażowaniem się w nie włączyli. Postępowanie z dzieckiem mutystycznym wymaga wielkiej cierpliwości i taktu. Podczas zajęć w placówce oświatowej dziecko powinno być otoczone miłością, zrozumieniem dla jego problemów, a co najważniejsze, powinno czuć się bezpiecznie. Trzeba umożliwić dziecku rozwijanie jego zainteresowań, budować poczucie własnej wartości, a także zadbać o to, aby uwierzyło we własne siły, możliwości i pokonało lęk przed kontaktem werbalnym. Należy eliminować poczucie zagrożenia, które cały czas towarzyszy dzieciom mutystycznym. Stale trzeba pamiętać, iż nie wolno niczego robić na siłę, stosować gróźb, tanich obietnic czy zawstydzania – każde dziecko z mutyzmem ma prawo samodzielnie wybrać sobie czas, miejsce i osobę, z którą nawiąże kontakt werbalny. Istotnym elementem jest również pamiętanie o chwaleniu dziecka za każde wypowiedziane słowo – podnosi to poczucie własnej wartości w dziecku i chęć do dalszego mówienia. Odpowiednia terapia może przyczynić się do poprawy funkcjonowania dziecka. Zakończenie Analizując dostępną literaturę, ważne jest, aby nauczyciel miał świadomość i wiedział, co powinno go zaniepokoić i jakie zachowania w grupie rówieśników przejawia dziecko mutystyczne. Należy zastanowić się, czy w czasie pobytu dziecka w placówce wychowawca kiedykolwiek usłyszał jego głos, a jeśli tak, to w jakich sytuacjach. Trzeba pamiętać, że dziecko mutystyczne jest grzeczne, przestrzega norm społecznych, wykonuje polecenia, jest postrzegane jako nieśmiałe i nie zwraca większej uwagi nauczyciela. Przy dużej grupie dzieci, ciągłym pośpiechu i ogromie obowiązków łatwo przeoczyć dziecko, które posłusznie wykonuje zadania, ale nie wydobywa z siebie głosu. Innym ważnym elementem jest to, iż dziecko mutystyczne zwykle nie różni się od swoich rówieśników pod względem wyglądu zewnętrznego, jednak zainteresowanie powinna wzbudzić zgarbiona postawa ciała, widoczne silne napięcie mięśni, unikanie kontaktu wzrokowego, czy fryzura osłaniającą twarz. Odnosząc mutyzm wybiórczy do gotowości szkolnej i późniejszej nauki chłopca w szkole, nauczyciel musi uwzględnić jego deficyty i możliwości. Dzięki temu dziecko nie będzie odczuwało lęku, że jest negatywnie czy pozytywnie wyróżnione z powodu braku mówienia. Wychowawca powinien dążyć do wspomagania go w osiąganiu sukcesów, co wzmocni jego poczucie wartości. Należy pamiętać, że poziom funkcjonowania intelektualnego dzieci z mutyzmem wybiórczym zazwyczaj nie różni się na tle rówieśników. Co więcej, zdarza się, że ich sfera poznawcza jest bardzo dobrze rozwinięta. Kluczową kwestią w przypadku tych dzieci jest sposób egzekwowania wiedzy, który powinien uwzględniać ich deficyty i być dostosowany do ich możliwości. Pamiętajmy jednak o stymulowaniu w kierunku uzyskania kontaktu werbalnego. Mutyzm wybiórczy może w znaczący sposób utrudniać funkcjonowanie dziecka w szkole oraz w innych sytuacjach społecznych. Bez zapewnienia mu odpowiednio wczesnej pomocy objawy mogą się nasilać w szybkim tempie, co negatywnie wpływa na późniejszy postęp terapii. Tak jak w przypadku wielu innych zaburzeń, wczesna diagnoza i odpowiednia terapia są w stanie w dużej mierze wyeliminować lub co najmniej złagodzić objawy mutyzmu wybiórczego. Oczywiście dziecko nie spełnia kryteriów dojrzałości i gotowości szkolnej, skoro w badaniu uwzględnia się również rozwój społeczny dziecka, umiejętności komunikowania się (czy wykonuje, rozumie polecenia, czy odpowiada na pytania, czy utrzymuje kontakt wzrokowy w czasie rozmowy itd.) oraz rozwój emocjonalny. Mutyzm wybiórczy świadczy o zaburzeniach w tych obszarach, które dziecko przy pracy rodziców i terapeutów może nadrobić, ale w swoim, indywidualnym i trudnym do przewidzenia jedynie na okoliczność zbliżającego się roku szkolnego tempie. Pamiętajmy, że mutyzm wybiórczy jest wyleczalny i nie musi stanowić znaczącej bariery w aktywności szkolnej dziecka. Ważne jest, by stwarzać mu możliwości osiągania wyzwań w sposób dla niego dostępny, np. poprzez nagrywanie jego wypowiedzi i odtwarzanie w grupie (za jego zgodą), indywidualne odpowiedzi czy posługiwanie się umówionymi znakami. Załącznik nr 1 Wywiad z matką chłopca z mutyzmem 1. Kiedy stwierdzono mutyzm u Pani dziecka? 2. Jakie cechy zachowania przejawia Pani syn? 3. Kiedy syn wypowiedział pierwsze słowo i jakie ono było? 4. Kiedy syn zaczął mówić zdania? 5. Z kim syn najczęściej przebywa i jak reaguje na wizyty gości w domu? 6. Jak porozumiewa się syn w domu, z rodziną? 7. Jaki jest obecnie zasób słownictwa syna? 8. W jaki sposób starała się Pani zdobyć informacje dotyczące mutyzmu? 9. Czy dziecko chętnie uczęszcza do przedszkola? 10. Czy kontaktuje się Pani z innymi rodzicami, których dzieci również chorują na mutyzm? 11. Czy w tym przedszkolu nauczyciel główny ma dodatkową pomoc w osobie nauczyciela wspomagającego? 12. Czy często wychodzi Pani z dzieckiem poza otoczenie przedszkola, czy raczej pozostajecie w domu? 13. Czy Pani dziecko osiągnęło gotowość szkolną? 14. Czy Pani zdaniem mutyzm będzie wpływał na prawidłowe funkcjonowanie dziecka w szkole? 15. Czy zdaniem wychowawcy wpływ choroby będzie miał znaczenie na funkcjonowanie prawidłowe dziecka w szkole? Literatura Andrzejewska M., Czym jest mutyzm wybiórczy, [on-line], htpp:/ T., Mutyzm-wybrane zagadnienia, „Logopedia” 2006, nr L., Ireland C., Uczymy się mówić, mówimy by się uczyć, REBIS, Poznań G., Elementy logopedii, WSiP, Warszawa PWN, M., Epidemia milczenia, „Wprost” 2006, nr R., Scott S., Psychiatria dzieci i młodzieży, Wyd. Medyczne Urban & Partner, Wrocław A., Afazja i mutyzm dziecięcy. Wybrane zagadnienia diagnozy i terapii, Wyd. PFZM, Lublin L., Nasze dziecko uczy się mowy, Wyd. Lubelskie, Lublin A., Mutyzm wybiórczy w subiektywnym skrócie, „Wielkopolski Przegląd Logopedyczny” 2014, nr 1/ K., Wady wymowy możemy usunąć: poradnik logopedyczny, Wyd. Pedagogiczne ZNP, Kielce1998. Michalska L., Marku, powiedz…, „Rewalidacja” 2005, nr E., Mutyzm dziecięcy (symptomatologia, klasyfikacje i próby zarysu terapii), Roczniki pedagogiki specjalnej Mowa, rozwój, zaburzenia, terapia, Wyd. Naukowe WSP, Kraków H., Opowieści terapeutów: [autyzm, uszkodzenia organiczna, choroba sieroca, nadruchliwość, hipochondria, mutyzm, zespół Downa, problem ojca], WSiP, Warszawa B., Logopedzi jako specjaliści pomagający dzieciom z mutyzmem wybiórczym, [on-line], htpp:/ I., Logopedia, Wyd. PWN, Warszawa R., Haith Miller Psychologia dziecka, WSiP, Warszawa K., Mutyzm wybiórczy w praktyce, „Edukacja i Dialog” 2006, nr E., Postępowanie nauczyciela klas początkowych w pracy z dzieckiem mutystycznym, „Nauczanie Początkowe: kształcenie zintegrowane”, 2003/2004, nr B., Każdy przedszkolak dobrym uczniem w szkole, WSiP, Warszawa B., Mutyzm wybiórczy: charakterystyka przyczyn i objawów, „Wszystko dla Szkoły” 2005. Autor: Barbara Wawak – Czytelniczka portalu Pedagogika Specjalna [1] Załącznik nr 1 [2] L. Kaczmarek, Nasze dziecko uczy się mowy, Lublin 1989, s. 12. [3] A. Kiepiela-Koperek, Mutyzm wybiórczy w subiektywnym skrócie, „Wielkopolski Przegląd logopedyczny” 2014 nr 1/12.

dziecko z mutyzmem wybiórczym w przedszkolu